Πώς να αυξηθεί τα πεπόνια

Πώς να αυξηθεί τα πεπόνια

Μορφολογία πεπονιού

Τα πεπόνια ανήκουν στην οικογένεια των κολοκυνθοειδών ή αλλιώς στην οικογένεια Cucurbitaceae. Η οικογένεια Cucurbitaceae έχει πάνω από 90 γένη και 750 είδη. Είναι κυρίως φυτά των ζεστών κλιμάτων με τροπική ή ημιτροπική καταγωγή, τα οποία ευδοκιμούν σε ζεστές και υγρές συνθήκες. Τα περισσότερα μέλη της οικογένειας αυτής είναι ετήσια, ελάχιστα είναι πολυετή και όλα είναι ευαίσθητα στο ψύχος. Δεν είναι σαφές αν προέρχονται από την Αφρική ή την Ασία. Το είδος Cucumis melo L.. περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες: τα αρωματικά πεπόνια, τις και τα πεπόνια Είναι δυνατόν να διασταυρωθούν αυτοί οι τρεις τύποι και οι σπόροι που θα παραχθούν να μας δώσουν φυτά τα οποία θα έχουν χαρακτηριστικά από περισσότερους του ενός τύπους. Η διασταύρωση δεν είναι πρόβλημα όσον αφορά την παραγωγή διότι όταν υπάρχει επαρκής γύρη διαθέσιμη, ο καρπός αναπτύσσεται κανονικά. Τα φυτά αυτής της οικογένειας αναπτύσσουν τα απλά φύλλα και κατ’ εναλλαγή.

Τα άνθη της οικογένειας αυτής είναι μεγάλα και παραμένουν ανθισμένα μόνο για μια μέρα. Τα πεπόνια έχουν δυο τύπους ανθέων, τα τέλεια άνθη τα οποία έχουν αρσενικά και θηλυκά μέρη, και τα σύνθετα άνθη τα οποία έχουν μόνο αρσενικά μέρη. Τα τέλεια άνθη μετά από γονιμοποίηση και λίπανση παράγουν τα γνωστούς σε όλους μας καρπούς. Ο καρπός που παράγεται από τα φυτά της οικογένειας Cucurbitaceae είναι το τμήμα που έχει οικονομικό ενδιαφέρον. Βοτανικά, ο καρπός είναι σαρκώδης ράγα. Τα πεπόνια παράγουν τους καρπούς σε κύκλους ενώ πολλοί καρποί παράγονται ανά φυτό σε κάθε κύκλο. Οι καρποί που συλλέγονται από τον πρώτο κύκλο είναι ποιοτικά οι καλύτεροι. Οι καρποί έχουν πολλές χρήσεις αλλά τα πεπόνια χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο κυρίως  ως φρούτα. Είναι καλή πηγή υδατανθράκων, βιταμίνης Α, ασκορβικού οξέος και μεταλλικών στοιχείων.

Έδαφος

Το Cucumis melo L. απαιτεί  καλά στραγγιζόμενο έδαφος και δεν ευδοκιμεί σε βαριά αργιλώδη ή τυρφώδη εδάφη. Η θερμοκρασία του εδάφους πρέπει να είναι τουλάχιστον 20 °C για καλό φύτρωμα και 32 °C για άριστο. Το pH του εδάφους επηρεάζει την διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος, την κινητικότητα των μικροοργανισμών και τελικά την ανάπτυξη του φυτού, την απόδοση και την ποιότητα των καρπών. Είναι σημαντικό για την καλλιέργεια του πεπονιού η διατήρηση του pH του εδάφους μεταξύ των τιμών 6,0-6,5. Η εδαφική ανάλυση δείχνει το pH του εδάφους και την ποσότητα ασβεστίου που πρέπει να προστεθεί, όταν χρειάζεται,  ώστε να αυξηθεί το pH στα επιθυμητά επίπεδα.

Λίπανση

Το Cucumis melo L. απαιτεί  μέτρια ποσότητα εδαφικής λίπανσης. Το άζωτο πρέπει να είναι επαρκή για μια δυναμική βλαστική ανάπτυξη, αλλά όχι τόσο πολύ ώστε να αναζωογονήσει την βλαστική ανάπτυξη κατά την περίοδο ανάπτυξης των καρπών. Αν αυτό συμβεί τα φύλλα και οι καρποί ανταγωνίζονται για τους υδατάνθρακες και μπορεί να μειωθεί η απόδοση σε καρπούς και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα. Όλος ο απαιτούμενος φώσφορος πρέπει να χορηγείται κατά τη διάρκεια ή κοντά στην περίοδο σποράς ή μεταφύτευσης.  Αν απαιτούνται μικρές ποσότητες φωσφόρου τότε η εφαρμογή σε δόσεις είναι καλύτερη διότι ο φώσφορος κινείται ελάχιστα στο έδαφος. Το καλίου  πρέπει να χορηγείται σε δυο δόσεις από 1/3 ως 1/2 του συνολικού ή να ενσωματώνεται στη σποροκλίνη πριν τη μεταφύτευση. Επίσης, το άζωτο πρέπει να χορηγείται σε δύο δόσεις από 1/5 ως 1/3 του απαιτούμενου ή να ενσωματώνεται στη σποροκλίνη πριν τη μεταφύτευση. Γενικά, ο διαφυλλικός ψεκασμός των βασικών στοιχείων είναι μια αμφισβητούμενη πρακτική. Ουσιαστικά είναι αδύνατο τα φυτά του πεπονιού να απορροφήσουν αρκετό άζωτο, φώσφορο ή κάλιο μέσω των φύλλων έτσι ώστε να μπορέσουν να ξεπεράσουν σοβαρές ελλείψεις. Οι διαφυλλικοί ψεκασμοί δευτερευόντων στοιχείων ή μικροστοιχείων μπορεί να βοηθήσουν στο να μετριαστούν οι ελλείψεις. Σε οποιαδήποτε περίπτωση πρέπει να εφαρμόζονται μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο και σε ποσότητες που συνιστώνται.

Οι συνιστώμενες λιπάνσεις παρέχουν γενικές πληροφορίες για την εφαρμογή των λιπασμάτων. Οι πραγματικές ποσότητες που απαιτούνται διαφοροποιούνται ανάλογα με τον τύπο και την διηθητικότητα του εδάφους,  καθώς και την ανάπτυξη του φυτού. Οι αναλύσεις  ιστών είναι ένα τέλειο εργαλείο για σωστή διαχείριση των λιπασμάτων. Η ανάλυση των ιστών πρέπει να αρχίζει νωρίς, στην αρχή του κύκλου του φυτού.

Ανάπτυξη και εξέλιξη πεπονιού

Απαιτήσεις σε νερό
Το νερό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο στην παραγωγή των πεπονιών. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έτσι ώστε να μην κατακλύζονται με νερό τα πεπόνια κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του καρπού, διαφορετικά οι καρποί θα είναι πτωχοί σε γεύση λόγω μικρής περιεκτικότητας σε διαλυτά άλατα. Η άρδευση συχνά διακόπτεται όταν έχουμε πρώιμη ανάπτυξη των καρπών κα συνήθως διακόπτεται και κατά τη διάρκεια της συγκομιδής, εκτός αν πρέπει να διατηρηθεί το φύλλωμα για να προστατευτεί ο καρπός από τα εγκαύματα.
Η άρδευση σ’ αυτό το φυτό γίνεται με κατάκλιση, αυλάκια ή στάγδην άρδευση. Η στάγδην άρδευση έχει γίνει η πιο αποδεκτή μέθοδος. Παρέχει στους παραγωγούς αύξηση της πρωιμότητας και μεγαλύτερη συνολική και εμπορική παραγωγή συγκριτικά με την άρδευση με αυλάκια. Μπορεί να εφαρμοστεί με ή χωρίς πλαστικό κάλυμμα. Όταν συνδυάζεται με μαύρο πλαστικό κάλυμμα η επίδραση της στάγδην άρδευσης μειώνει την ανταγωνιστικότητα με τα ζιζάνια , δεν υπάρχει περιορισμός για τα κορεσμένα εδάφη και μπορεί να γίνει άρδευση και κατά τη διάρκεια της συγκομιδής. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της στάγδην άρδευσης είναι η αποτελεσματική διαχείριση του νερού. Στις περιοχές όπου έχουμε περιορισμένες βροχοπτώσεις, η στάγδην άρδευση μπορεί να μειώσει την κατανάλωση του νερού ως και  40% σε σχέση με την άρδευση με αυλάκια.

Κάλυψη με πλαστικό

Η κάλυψη με πολυαιθυλένιο (μαύρο πλαστικό) μπορεί να παρέχει πολλά πλεονεκτήματα στους παραγωγούς. Το μαύρο πλαστικό κάλυμμα αυξάνει τη θερμοκρασία του εδάφους νωρίτερα στην βλαστική περίοδο, διατηρεί την υγρασία, και μειώνει άλλα προβλήματα: την συμπίεση και την κρούστα, την σήψη του καρπού, την διήθηση των λιπασμάτων, τον πνιγμό των φυτών, την εξάτμιση, τον ανταγωνισμό από τα ζιζάνια. Αυτά τα πλεονεκτήματα συμβάλλουν στην αύξηση της ποιότητας και της ποσότητας των καρπών και καταλήγουν σε πιο πρώιμες σοδειές, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με μεταφυτευμένα φυτά. Η χρήση μεταφυτευμένων φυτών με πλαστικό κάλυμμα γενικά δίνει σοδειές πιο πρώιμες κατά 7-14 μέρες σε σχέση με τις σοδειές που προέρχονται από καλλιέργεια σε γυμνό έδαφος. Παρόλο που η χρήση πλαστικού αυξάνει τα έξοδα, αυτά τα έξοδα καλύπτονται από την πρωϊμότερη και μεγαλύτερη παραγωγή.

Μέθοδοι πολλαπλασιασμού

Το Cucumis melo L πολλαπλασιάζεται με σπόρο ή με μοσχεύματα. Η βλάστηση των σπόρων συμβαίνει σε συνθήκες υγρασίας που περιλαμβάνουν την ελαφρά μόνιμη μάρανση ως και τον πλήρη κορεσμό με νερό .Η ιδανική θερμοκρασία για τη βλάστηση είναι 23-24 °C.

Απευθείας σπορά

Αφού περάσει ο κίνδυνος του ψύχους, οι σπόροι φυτεύονται κατά μήκος σε σειρές. Η χρήση επικαλυμμένου σπόρου με μυκητοκτόνα είναι απαραίτητη.

Μοσχεύματα

Η χρήση μοσχευμάτων είναι πιο συχνή διότι δίνει πρωϊμότερη παραγωγή, μειώνει τα έξοδα για σπόρο υβριδίων και αξιοποιεί όλα τα πλεονεκτήματα της στάγδην άρδευσης και του μαύρου πλαστικού. Η σπορά για παραγωγή μοσχευμάτων γίνεται 2-4 εβδομάδες πριν την ημερομηνία μεταφύτευσης.  
Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή έτσι ώστε τα μοσχεύματα (και τα νεαρά σπορόφυτα ) να προστατεύονται από τον άνεμο και την άμμο. Στα αμμώδη εδάφη, οι ανεμοφράχτες είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι ως «προστάτες» των ευπαθών σπορόφυτων από τους αδρούς κόκκους της άμμου που μεταφέρονται με τον άνεμο. Συνήθως ανεμοφράχτες από φυτά παρέχουν επαρκή προστασία. Οι ανεμοφράχτες διαφοροποιούν τον ατμοσφαιρικό αέρα μειώνοντας την ταχύτητα του ανέμου και αλλάζοντας το μικροκλίμα γύρω από τα φυτά με αποτέλεσμα την καλύτερη ανάπτυξη. Οι ανεμοφράχτες μπορεί να είναι μόνιμοι (κωνοφόρα και φυλλοβόλα δένδρα) ή ετήσιοι (μικρά σιτηρά) και μερικές φορές φυσικές κατασκευές. Ο πολυεστέρας και το διάτρητο πολυαιθυλένιο ως υλικά κάλυψης των σειρών μπορούν να χρησιμοποιηθούν 4-8 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση για επίτευξη ακόμη μεγαλύτερης πρωιμότητας. Τα υλικά κάλυψης πρέπει να απομακρυνθούν όταν τα φυτά αρχίζουν να ανθίζουν για να επιτευχθεί η κατάλληλη επικονίαση. Τα υλικά κάλυψης μπορούν να αντικατασταθούν όταν η επικονίαση έχει ολοκληρωθεί (μετά την επικονίαση 3-5 ανθέων ανά φυτό) για ακόμη μεγαλύτερη πρωϊμότητα.

Επειδή τα είδη του Cucumis melo L φυτεύονται αργά την άνοιξη είναι θεωρούνται κατάλληλα για αμειψισπορά. Είναι πιθανώς καλοί «αγγελιοφόροι» της άνοιξης διότι απαιτούν ζεστά εδάφη για καλή ανάπτυξη.

Επικονίαση

Τα είδη του Cucumis melo L απαιτούν μέλισσες για την επικονίαση/παραγωγή καρπών. Γι’ αυτό το λόγο οι μέλισσες συνήθως δραστηριοποιούνται στον αγρό για να αυξήσουν την πρωϊμότητα, την παραγωγή και την ποιότητα. Κάθε άνθος είναι ανοιχτό μόνο μια μέρα. Πολλές εκατοντάδες κόκκοι γύρης πρέπει να τοποθετηθούν στο στίγμα του κάθε άνθους για να παραχθεί ένας καρπός με εμπορικό μέγεθος. Γενικά, αυτό σημαίνει 10-15 επισκέψεις μελισσών σε κάθε καρπό. Εφόσον η καλύτερη ποιότητα καρπού επιτυγχάνεται κοντά στη στεφάνη, οι μέλισσες πρέπει να εισβάλλουν στον αγρό μόλις εμφανιστούν τα πρώτα τέλεια άνθη. Αν εισβάλλουν αργότερα θα σημαίνει καθυστέρηση της συγκομιδής και μείωση της παραγωγής. Τοποθέτηση των κυψελών μέσα στον αγρό αντί στην περιφέρεια του θα σημαίνει διπλασιασμό των επισκέψεων των μελισσών.

Συγκομιδή

Οι καρποί ωριμάζουν σε 35-55 ημέρες από την πλήρη άνθηση, ανάλογα με την  ποικιλία και το περιβάλλον. Εμπορικά, τα είδη του Cucumis melo L συλλέγονται στο στάδιο του . Σ’ αυτό το στάδιο, ένα μέρος του μίσχου παραμένει ενωμένο με τον καρπό για παράδειγμα ο ιστός αποκοπής δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Τα σάκχαρα και το άρωμα δεν είναι ιδανικά σ’ αυτό το στάδιο αλλά θα αυξηθούν κατά το στάδιο του . Το στάδιο είναι αυτό στο οποίο ο μίσχος διαχωρίζεται καθαρά από τον καρπό με μικρό ή καθόλου τράβηγμα. Σ’ αυτό το στάδιο ο καρπός των περισσότερων ποικιλιών έχει μικρή μετασυλλεκτική διάρκεια και τα πεπόνια παραωριμάζουν τη στιγμή που φτάνουν στον καταναλωτή. Ένα πεπόνι που συλλέγεται στο στάδιο του μπορεί να παραμείνει σε θερμοκρασία δωματίου αρκετές μέρες ώστε να μαλακώσει και να βελτιώσει το άρωμα και τη γεύση του. Τα πεπόνια δεν παράγουν συμπληρωματικά σάκχαρα καθώς δεν υπάρχει αποθηκευμένο άμυλο για να διασπασθεί. Η ωριμότητα είναι δύσκολο να προσδιοριστεί όταν το πεπόνι έχει ήδη συγκομισθεί.

Η συγκομιδή γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με το χέρι, παρόλο που μερικές φορές χρησιμοποιούνται βοηθοί που συλλέγουν τα κουτιά με τα πεπόνια από τον αγρό. Η συγκομιδή με τα χέρια είναι απαραίτητη διότι τα ώριμα και τα ανώριμα φυτά δεν μπορούν να διαχωριστούν μηχανικά και επειδή οι αγροί πεπονιών συγκομίζονται περισσότερες από μια φορές ενώ οι περισσότερες μηχανές συγκομιδής καταστρέφουν τους μίσχους.