Soğuğa ve dona dayanıklı bitki
Soğuğa ve dona dayanıklı bitki
Irideceae (Süsengiller) familyasından Crocus veya Çiğdem tek bir tür bitki değil, birçok tür bitkilerin genel adıdır (cins). Çeşitli renklerde çiçek açan çiğdem türleri bahçe bitkisi olarak yetiştirilir. Safran ise Çiğdem türlerinden çok eski çağlarda oluşmuş bir hibrittir.
Irideceae (Süsengiller) familyasından Crocus veya Çiğdem tek bir tür bitki değil, birçok tür bitkilerin genel adıdır (cins). Çeşitli renklerde çiçek açan çiğdem türleri bahçe bitkisi olarak yetiştirilir. Safran ise Çiğdem türlerinden çok eski çağlarda oluşmuş bir hibrittir.
Safran
Crocus (Çiğdem) cinsinin Crocus sativus türü. Aslında safran doğal bir has tür değildir. Binlerce yıl önce Eski Girit uygarlığında bir hibrit olarak ortaya çıkmıştır. Temelinde Crocus cartwrightianus çiğdem türü olduğu iddia ediliyor. Bunun ana vatanı ise Yunanistan’ın Attika yarımadasıdır. Kalker taşı yoğun olan arazilerde doğal olarak yetişir. Sonbaharda çiçek açar.
Yemeklere, tatlılara altın rengi kazandırır. Böyle bir rengi başka maddelerle oluşturmak zor. Ağırlığına göre fiyatı bakımından dünyanın en değerli baharatı safrandır. Bu açıdan düşünürsek dünyanın en değerli bitkisi safrandır demek doru mudur? Hayır. Çünkü örneğin 150 kadar safran çiçeklerinden toplanan küçücük ince uzantıların tümü kurutulduğunda ancak bir gram eder. Yüksek fiyatı da kurutulmuş ve iyi korunmuş olanlar için geçerlidir.
Türkiye’de safran üretimi azdır. Yunanistan bile safran üretiminde Türkiye’den bir hayli ileridedir. Dünyanın en büyük safran üreticisi ülke İran’dır.
Safranın değerli kısmı çiçeklerinde oluşur. Bunlar polenleri kapmaya yarayan dişi organlardır (Botani ilminde stigma). Safranda, bir çiçekte üç adet olup rengi kırmızıdır. El ile tek tek toplamak gerekiyor.
Çiğden yetiştirme ve bakımı
Çiğdem (ve safran) kormlarını (soğanlarını) yaz sonunda veya sonbaharda ekmelisiniz. Hiçbir özel bakım istemez. Verimsiz, kıraç topraklarda bile kendi hallerinde yaşar giderler. Yaza doğru yapraklar kurur. Soğanlar yaz boyunca toprak altında uyku halinde kalır.
Safran kormu (soğanı)
Eğer kış sonundan itibaren pek yağış olmazsa toprak kurudukça sulayın. İlkbaharda yapraklar sararana kadar susuz bırakmayın. Böylece yeni oluşmakta olan kormlar çok iyi gelişir ve yaz sıcaklarında hiçbiri eriyip gitmez. Büyükler ise iyi yapılanmış oldukları için yaz sıcaklarında güç kaybetmezler. Sonraki gelişim döneminde çiğdemleriniz veya safranlarınız daha çok sayıda çiçek açarlar.
Çiğdem ve Safran çoğaltma
Küçük bir korm (soğan) bir sürgün çıkarır. Resimde gördüğünüz soğan aslında tek değil, birkaçı bir aradadır ve her biri kendi sürgününü uzatmıştır. Her bir sürgün bir veya iki, bazen üç çiçek açar. Yapraklar ve çiçekler için harcanıp tükenen çiğdem (ve safran) kormlarının yerine daha fazla sayıda yenileri oluşur.
Çoğaltmak için üç veya dört yılda bir yaz sonunda henüz uyku halinde iken kormları ayırmalısınız. Resimdeki gibi fazlaca bitişik olanları ayırmayın. Kendiliğinden ayrı düşmüş olan çok sayıda kormlar zaten vardır.
Bilgi kartı