Pietruszka zwyczajna(Petroselinum crispum) –gatunekrośliny dwuletniejz rodzinyselerowatych. Dziko rośnie napółwyspie ApenińskimiBałkanach, w północno-zachodniejAfrycei naWyspach Kanaryjskich. Zdziczała w całejEuropie,Ameryce,Afryce,Nowej Zelandii,AustraliiiJaponii.
Morfologia
Pokrój
W pierwszym roku tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta naga, rozgałęziona w górnej części łodyga o wysokości 50-90 cm.
Liście
Wszystkie liście połyskujące.Odziomkowei rosnące na dole łodygi z ogonkiem, trójkątne, potrójnie lub podwójnie pierzaste. Odcinki ogonkowe mają ząbkowaną krawędź. Liście łodygowe górne są drobniejsze, pochwiaste.
Kwiaty
Drobne, w kolorze zielonożółtym, zebrane wbaldach złożonyo 10 do 20 szypułkach.
Owoc
Podługowato jajowatarozłupnia, barwy zielonkawobrunatnej, średnicy 2,5-3 mm.
Korzeń
Palowy, o funkcji spichrzowej, najczęściej barwy białej, o zwartym, twardym miąższu. Skład olejku eterycznego z korzeni jest prawie identyczny jak w przypadku liści. Korzeń jest jedną z części użytkowych rośliny.
Zastosowania
Roślina uprawna. Jest uprawiana jakowarzywo(spożywany jest zarówno korzeń, jak i części zielone), a także dla olejku używanego w lecznictwie.
Sztuka kulinarna. Użytkowana jest najczęściej jako składnik zup, wchodzi w skład tzw.włoszczyzny. Nać pietruszki zawiera bardzo dużoprowitaminy A. Korzystne jest także równoczesne występowanieżelazaiwitaminy C. Zawiera dużochlorofilu. Dużo związków mineralnych występuje w korzeniach, a jeszcze więcej w nasionach. Silnie pachnące liście pietruszki służą do przyprawiania wielu potraw np. do nadzień.
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: Korzeń pietruszki korzeniowej –Radix Petroselini, owoc pietruszki –Fructus Petroselini, ziele pietruszki –Herba Petroselini. Przetwór: olejek pietruszkowy –Oleum Pertroseliniz liści, który stanowi niewielki procent ich masy (0,01% u pietruszki korzeniowej, 0,04% u pietruszki naciowej) w większości zawiera:apiol,mirystycynę,limonenoraz 1,3,8-p-mentatrien (każdy w ilości 10-30%), pozostałe składniki to głównie mieszaninaterpenów. Olejek pietruszki korzeniowej zawiera większy procent mirystycyny. Ponadto owoce zawierająflawonoidytakie jak:apiina,luteolino-apiozylglukozyd, do 22% oleju tłustego, śladowe ilościbergaptenu,fitosterolisole mineralne[3]. Liście pietruszki zawierają aż 5,410 mgβ-karotenu[4].
Działanie: Jest rośliną o wielkich wartościach leczniczych. Zarówno korzenie, jak owoce pietruszki i ich przetwory zwiększają przesączanie w kłębkach nerkowych, a jednocześnie zwalniają zwrotną resorpcję w cewkach, dzięki czemu zwiększają ilość wydalanego moczu. Mają także własności antyseptyczne oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit i dróg moczowych (działanie wiatropędne). Ponadto pobudzają w niewielkim stopniu wydzielanie śliny i soku żołądkowego, co ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów.
pietruszka naciowa: w pierwszym roku uprawy tworzy niejadalny korzeń i rozetę jadalnych liści. Korzeń spichrzowy w górnej części cylindryczny, gładki, niżej silnie się rozgałęzia; jest łykowaty. Liście są gładkie lub fryzowane, błyszczące, ciemnozielone, trójdzielne. Rozeta dobrze wyrośniętej rośliny składa się z 40-100 liści. Blaszki liściowe mogą być gładkie – wtedy liście są szerokie na krótkich ogonkach, liście mogą być też kędzierzawe (fo.crispumFiori et Paol.) – szczególnie cenione przy dekorowaniu potraw. Formy o barwnych liściach są roślinami ozdobnymi. Kształt liści pietruszki naciowej nie jest cechą całkowicie ustaloną; przy rozmnażaniu z siewu mogą wystąpić dość znaczne różnice w kształcie liści. W uprawie spotykane sąkultywary: ‘Non Plus Ultra’, ‘Perfection’, ‘Paramount’.
The plant is suitable for growing in a greenhouse
The plant is suitable for growing on a balcony-terrace
The plant is suitable for outdoors cultivation