Nasiona Maniok jadalny (Manihot esculenta)

Nasiona Maniok jadalny (Manihot esculenta)

Cena za pakiet 3 nasion.

Maniok jadalny, maniok gorzki, podpłomycz najużyteczniejszy (Manihot esculenta Crantz) – gatunek rośliny uprawnej należący do rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae). Pochodzi z Brazylii.

Morfologia

Pokrój

Krzew o wysokości do 3 m.

Liście

Długoogonkowe, o sercowatodłoniastych, 3-7-klapowych blaszkach. Na górnej stronie są ciemnozielone, na spodniej sinozielonkawe z nabiegłymi pomarańczowo nerwami.

Kwiaty

Drobne, brudnożółte, zebrane w grono. Są rozdzielnopłciowe; kwiaty męskie mają 10 pręcików, żeńskie 1 słupek.

Owoc

Wąskooskrzydlona torebka zawierająca drobne, eliptyczne, białoszare, ciemno nakrapiane nasiona.

Bulwy

Bulwy korzeniowe mają długość 30–60 cm, grubość 10 cm i masę do 4 kg. Są one brązowe z zewnątrz, wewnątrz białe lub żółtawobiałe.

Zastosowanie

Bulwy manioku stanowią ważny element diety ludności krajów tropikalnych. Zawierają 20–40% skrobi, do 5% cukru i do 2% białka. W stanie surowym są trujące, ponieważ zawierają dużo glikozydów cyjanogennych^[4] (>500 mg w 100 g), który łatwo przechodzi w silnie trujący kwas pruski. Właściwości trujące giną po wymoczeniu w wodzie przez 24 godziny czy odpowiednim wypłukaniu, ugotowaniu, upieczeniu lub wysuszeniu. Wówczas bulwy mogą być spożywane bezpośrednio lub w różny sposób przyrządzone, np. wyrabiana jest z nich mąka (kassawa), służąca m.in. do wypieku chleba, czy tapioka - produkt skrobiowy w postaci mąki czy granulatu.

Występuje w dwóch odmianach: słodkawej (Meksyk i Ameryka Centralna) i gorzkawej (Brazylia).

Jadalne są także nasiona, z których wyrabia się też olej.

Liście po ugotowaniu spożywane są jako warzywo, podobnie jak szpinak (surowe są trujące tak jak i bulwy).

Siano z młodych pędów manioku służy w krajach tropikalnych do karmienia zwierząt gospodarczych. Jest wartościową paszą, gdyż zawiera sporo białka^{[potrzebny przypis]}.

Z kolei mleczko pozyskiwane z kłączy jest surowcem do produkcji kauczuku^[9].

Uprawa

Maniok jest rośliną wymagającą co najmniej 8 miesięcy ciepłej pogody do wytworzenia plonu. W wilgotnych obszarach nie toleruje powodzi. Uzyskanie plonu w niekorzystnych warunkach, takich jak chłodna lub sucha pogoda, trwa 18 lub więcej miesięcy. Toleruje szeroki zakres pH gleby od 4,0 do 8,0 i jest najbardziej produktywny w pełnym słońcu^[10].

Historia

Najstarsze ślady świadczące o wykorzystaniu manioku znaleziono w Ameryce Południowej w Peru, na stanowisku archeologicznym Tres Ventanas w górnym biegu rzeki Chilca. Datuje się je na wczesny okres preceramiczny (ok. 9500–8000 lat BP). Nieco młodsze (datowane na ok. 8200 lat BP), są znaleziska w Quebrada de las Pircas – stanowisku ze środkowego okresu preceramicznego. Wszystkie te szczątki różnią się od znajdowanych na terenach brazylijskich, co może świadczyć o ich niezależnej domestykacji^[11].

W XVI wieku maniok trafił z Brazylii do Afryki (Gwinea, Kongo) za pośrednictwem handlarzy niewolników. W późniejszych latach Portugalczycy sprowadzili maniok do Azji południowej. Dalsze losy manioku związane były z wędrówkami kupców i żeglarzy^[12].

Produkcja

W 2016 roku światowa powierzchnia uprawy manioku wyniosła ok. 23,5 mln ha, z czego otrzymano 227 mln t bulw. Największymi producentami manioku są kraje afrykańskie (Nigeria, Demokratyczna Republika Konga, Ghana, Angola) i kraje azjatyckie (Tajlandia, Indonezja)^[13].

Tajlandia jest głównym eksporterem manioku, z czego większość trafia do Europy